حسن شماعی زاده (زاده ۱۳۲۱ اصفهان) آهنگساز و خواننده ی نوآور، صاحب سبک و پر آوازه ی موسیقی پاپ ایرانی است . او پس از ۱۳۵۷، به همراه خانواده اش ساکن آمریکا است و در آنجا به آهنگسازی و خوانندگی، مشغول است .
سالهای نخست زندگی
حسن شماعی زاده در سال ۱۳۲۱ در اصفهان زاده شد . به خاطر استعداد ذاتی و توانایی بالای هنری، خیلی زود از ۱۳ سالگی در ارکستر یکی از تئاترهای اصفهان، به عنوان نوازنده کار هنری اش را آغاز کرد . در ۱۶ سالگی پس از پایان دوران دبیرستان برای پیشرفت در زمینه ی موسیقی و رسیدن به جایگاه بهتر به تهران آمد .[۱]
در سال ۱۳۴۵ وارد راديو شد و همزمان در اركسترهاي جاز، پاپ و جوانان شروع به كار كرد و همزمان با چندين اركستر اسپانيایی همكاری نمود و در كلاب‌های شبانه تهران نيز به نوازندگی پرداخت.[۲]
او این پشتکار و حرفه ای بودن در هنر موسیقی را تا امروز ادامه داده است .
آغاز آهنگسازی
حسن شماعی زاده در سال ۱۳۵۱ آهنگسازی را آغاز کرد . آنچه برای او در آهنگسازی از آغاز مهم بوده است، ساختن ملودی های زیبا و به یاد ماندنی است .[۳] حسن شماعی زاده بلافاصله پس از آغاز آهنگسازی به دلیل نبوغ فراوان در نوشتن ملودی های زیبا و ماندگار، توانست جایگاه ویژه ای میان آهنگسازان زمان خود پیدا کند . جایگاهی که باعث شد بسیاری از خوانندگان مطرح آن زمان، دنبال این باشند که آهنگی از ساخته های او را بخوانند . خوانندگان بزرگی مانند گوگوش، داریوش، ابی، ستار، فرهاد مهراد ، ...
بی شک او به دلیل ساخت آثار بسیار فاخر، ماندگار و بسیار پر مخاطبش در پیش از سال ۱۳۵۷، یکی از بزرگترین آهنگسازان تاریخ موسیقی پاپ ایران به شمار می رود که آهنگهای او بر جریان موسیقی پاپ چه در قبل از ۱۳۵۷ و چه پس از آن تاثیرگذار بوده است . او تا امروز بیش از ۶۰۰ آهنگ ساخته است . مجموعه ای بزرگ که ۱۵۰ آهنگ از این مجموعه، از آهنگهای داغ و پر مخاطب زمان خود بوده است . او رکورد دار آهنگسازی بیشترین آهنگ های داغ در میان آهنگسازان ایرانی است . او بسیاری از این آهنگهای پر مخاطب را برای بهترین خوانندگان ایرانی ساخته است .
از جمله ی این آهنگ ها، می توان به بهترین آهنگ های ستاره ی موسیقی پاپ ایران، گوگوش اشاره کرد . ترانه ی حماسی و رُمانتیک "جاده" در سال ۱۹۷۳ و ترانه ی "کوه" از جمله ی این آهنگهای پر مخاطب و ماندگار هستند .[۴]
آغاز خوانندگی
حسن شماعی زاده خوانندگی را از سال ۱۹۷۳ آغاز کرد و با نخستین آهنگ خود تمام مردم ایران او را به عنوان خواننده ای بزرگ شناختند . نخستین ترانه ای که او خواند "مرداب" نام داشت، ترانه ای که پر طرفدارترین ترانه ی زمان خود شد و یکی از ماندگارترین ترانه های تاریخ موسیقی ایران .
شماعی زاده آهنگ "مرداب" را بر روی ترانه ای از اردلان سرفراز نوشت و خواند . این آهنگ در همان سال آمار فروش یک صفحه ی موسیقی در ایران را جا به جا کرد و به فروش تاریخی ۱۰۰ هزار نسخه ای در سراسر ایران دست پیدا کرد . عددی که برای جمعیت ایران آن سالها بسیار زیاد است و این رکورد فروش جز با هنر سازندگان این ترانه ی همیشه ماندگار به دست نمی آمد .
او در خوانندگی بسیار خوش درخشید و پس از مرداب، ترانه های بسیار پر مخاطب دیگری را ساخت و خواند . "اقاقی" یکی از این ترانه ها است که در سال ۱۹۷۵ با آهنگی ساخته ی خودش خواند و با استقبال فراوان مردم رو به رو شد . شماعی زاده در یک نظر سنجی که در سال ۱۳۵۴ از سوی مجله ی زن روز، با شرکت مردم و کارشناسان موسیقی برگزار شد، بهترین خواننده ی مرد سال شد و در همان نظر سنجی با رای حدود ۵۰ هزار نفر بهترین آهنگساز سال شناخته شد، در حالی که در همان نظر سنجی جهانبخش پازوکی با حدود ۲۵ هزار رای، نفر دوم شد .
گروه شماعی زاده، اردلان سرفراز، گوگوش
شماعی زاده، گوگوش، سرفراز
بی شک یکی از مهمترین و موفق ترین گروه های تاریخ موسیقی ایران تا امروز، گروهی بود که در آن اردلان سرفراز ترانه می نوشت، حسن شماعی زاده موسیقی و ملودی برای ترانه خلق می کرد و گوگوش به عنوان بهترین بانو خواننده ی موسیقی پاپ، این ترانه ها را با صدای خود جاودانه می ساخت .
بعضی از این ترانه ها را زنده یاد وارژان تنظیم می کرد . برای نمونه می توان از ترانه های "مرداب" ، "گنجشکای خونه" و "دو پنجره" نام برد که از ساخته های مشترک شماعی زاده و سرفراز بود و واروژان آنها را تنظیم کرد و با صدای گوگوش جز ترانه های همیشه ماندگار موسیقی ایران شد .
در مجموع این گروه در حدود ۳۰ ترانه را از خود به یادگار گذاشته اند ."کولی" ، "جاده" ، "کیه کیه" ، "دو راهی" ، "کوه" ، "بمون تا بمونم" ، "غریب آشنا" و"مرداب"،"کویر"،"گنجشکای خونه"و...برخی از کارهای جاودانه ی این سه هنرمند بزرگ است .
موسیقی فیلم
حسن شماعی زاده یکی از پرکارترین آهنگسازان پیش از انقلاب و پس از انقلاب تا کنون بوده است و با توجه به نوع آهنگسازی او و توانایی بالای هنری او، ساختن موسیقی فیلم از سوی او در پیش از انقلاب امری دور از ذهن نیست . اما آنچه پایگاه داده های سینمایی ایران نشان می دهد این است که او تنها در ۳ فیلم به عنوان نوازنده حضور داشته است و این می تواند شاید به دلیل همان دشمنی های پنهانی دیگران با او باشد که پیشتر به آن اشاره شد
این سه فیلم عبارتند از :
۱-خوشگلا عوضی گرفتین (۱۳۵۳) به کارگردانی خسرو پرویزی که آنچه اطلاعات مربوط به فیلم نشان می دهد این است که شماعی زاده تنها نوازنده ی این فیلم نبوده است، چون نامی از آهنگساز نیامده است و به جای آن ما نام اردلان سرفراز و گوگوش را می بینیم و پس شماعی زاده در این فیلم به عنوان آهنگساز حضور داشته است.
۲-باغ بلور (۱۳۵۷) به کارگردانی ناصر محمدی
۳-امشب اشکی می ریزد(۱۳۵۷) به کارگردانی منوچهر مصیری
سبک آهنگها و سبک خوانندگی شماعی زاده
حسن شماعی زاده به عنوان یک آهنگساز عقیده دارد [۵]:
| « |
هر گاه آهنگی را می نویسم، تلاش می کنم آهنگی بسازم که بر روی نسل جوانتر اثرگذار باشد . موسیقی باید جوان، شادی آفرین و امیدبخش باشد. |
» |
شماعی زاده در ترانه ی "آخرین سوار" چنین می خواند :
| « |
می دونم صدام غمینه، حنجره م زخمی ترینه
اما از دولت عشقه که صدام به دل می شینه
|
» |
اگر به بخش نخست نقل قول شماعی زاده درباره ی شیوه ی آهنگسازی اش توجه کنیم به خوبی می بینیم که شماعی زاده در پیش از ۱۳۵۷، بیشتر آهنگهایی را ساخته و خوانده است که با روحیات و روزگار جوانان آن زمان کاملا سازگار بوده است . آهنگهایی که بیشتر آنها غمگین و از لحاظ موسیقایی گاهی بسیار شکوهمند و حماسی هستند، ترانه های "جاده" و "مرداب" بهترین شاهد این مدعا است . این غم پنهان در موسیقی های آن زمان شماعی زاده، بر آمده از حس نسل جوان آن روزگار بود، نسلی که خود شماعی زاده هم به آن نسل تعلق داشت . نسلی که احساساتش در سروده های اردلان سرفراز و آهنگهایی که شماعی زاده برای این ترانه ها می نوشت و با صدای غمگین خود می خواند به بهترین شکل جلوه گر می شد .البته نباید فراموش کرد که او در پیش از انقلاب هم در گونه های دیگر موسیقی از جمله موسیقی سنتی ایرانی برای خوانندگانی چون حمیرا هم آهنگ ساخته است
بی شک استقبال فراوان مردم و به ویژه جوانان از ساخته های شماعی زاده به دلیل تاثیر زیاد ترانه ها بر روی مخاطبان بود و همین ارتباط با نسل جوان باعث موفقیت چشمگیر شماعی زاده در آن زمان شد . موفقیتی که باعث شد، دیگر خوانندگان و کمپانی های موسیقی احساس خطر کنند و حتی در مقطعی هزینه‌های بسیاری را در مطبوعات صرف این مسأله نمودند، زیرا از طرفی کمپانی ها نگران درآمدهایشان بودند و از سوی دیگر خوانندگان یک رقیب جدی را در مقابل خود می دیدند که با قدرت و تسلط بالا، پا به میدان گذاشته بود . اما به دلیل پشتیبانی مردم این دشمنی ها نتوانست کوچکترین مانعی در برابر موفقیت روز‌افزون وی ایجاد کند .[۶]
پس از ۱۳۵۷ و کوچ هنرمندان موسیقی ایران به خارج از کشور، شماعی زاده به عنوان یک آهنگساز بسیار خلاق به ساختن و خواندن آهنگ ادامه داد اما در سی سال گذشته به دلیل عوض شدن فضای زمانه و روحیات نسل جوان با روحیات نسل جوان پیش از ۱۳۵۷، وی دیگر در یک سبک و فضا به ساختن و خواندن ترانه نپرداخت و سبک های گوناگون و گاه بسیار متضاد با سبک ساخته های قبل از انقلاب خود را در آهنگهایی که ساخت، آزمود .
برای نمونه هنوز وقتی هیچ خواننده ای کار رَپ فارسی انجام نداده بود، شماعی زاده با ساختن آهنگ "رپ" در آلبوم "زبون زرگری" و خواندن آن به همراه دخترش، آغازگر موسیقی رپ ایران شناخته شده است .[۷] یا در آلبوم "پرواز عشق" در سال ۱۳۷۶ که باز به آهنگسازی و خوانندگی خود او بود، با ساخت آهنگهایی کاملا ریتمیک و شاد و رقصی، توانایی خود در ساختن و خواندن این گونه آهنگها را هم به خوبی نشان داد .
از سوی دیگر در برخی ساخته های شماعی زاده می توان رد موسیقی سنتی و دستگاهی ایرانی را به خوبی دید، هر چند که این کارها ممکن است با سازهای غربی یا سازهای الکترونیک نواخته شده باشد، به ویژه در چند ترانه که برای معین ساخته است و به ویژه در آلبوم "گلهای خیس" که در سال ۱۹۸۲ ساخته است و خود آن را خوانده است، شماعی زاده با توانایی بالای حنجره اش به خوبی از پس ساخت و خواندن موسیقی سنتی ایرانی برآمده است، آن طور که اگر کسی فقط همین آلبوم شماعی زاده را بشنود با خود فکر می کند شماعی زاده آهنگساز و خواننده ی موسیقی سنتی ایرانی است.
در همین حال شماعی زاده گوشه ی چشمی به موسیقی نواحی ایران هم داشته است و در ذهن مردم آهنگهایی از او که تم کردی یا جنوبی دارد، به یاد ماند ه است . آهنگ "عروسی" که با تم و فضای موسیقایی کاملا جنوبی ساخته شده و توسط خود شماعی زاده با لهجه ی جنوبی خوانده شده است و یا آهنگ "کردستان" که تمی کردی دارد و خود شماعی زاده آن را خوانده است .
شماعی زاده در میان آهنگهایش حتی به آهنگهای موسوم به خراباتی و همینطور آهنگهای لاله زاری هم توجه داشته و می توان نمونه هایی از این آهنگ ها را در میان ساخته هایش یافت -مثلا در همان آلبوم "گلهای خیس" که در بالا ذکر شد- و همینطور او به موسیقی فولکلوریک و ترانه های رایج میان مردم هم نگاهی داشته است، از موفق ترین این آهنگ های فولکلور، می توان به ترانه های "یه دختر دارم شا نداره" و "زبان زرگری" اشاره کرد که در زمان خود با استقبال مردم مواجه شد .
علاوه بر انواع موسیقی که نام برده شد، در بعضی آهنگ های شماعی زاده می توان تم های اسپانیش یا عربی را هم شنید . مثلا در ترانه ی "پرستش" تم اسپانیش آهنگ به خوبی قابل شنیدن است به ویژه با اورتور این آهنگ .
شماعی زاده از دیگر سبکهای موسیقی از جمله تکنو و ترنس هم غافل نبوده است و مناسب با زمان ساخت آهنگهای خود و جو موسیقایی زمان، چنین آهنگهایی هم در کارنامه ی آهنگسازی خود دارد . برای دیدن تنوع سبکهای آهنگسازی شماعی زاده آلبوم "پرستش" و یا آلبوم "دوشیزه خانم" و آلبوم "آوازه خوان نه آواز" و به ترتیب نوشتن نام آلبوم ها، آهنگهای "دنیا" ، "همسرم" و "گل" نمونه های خوبی هستند که نشان می دهد شماعی زاده همیشه در ساختن آهنگ، یا جلوتر از جو موسیقایی زمان خود بوده است مانند ترانه ی "رپ" که پیشتر به آن اشاره شد و یا همراه با جو موسیقایی زمان بوده است . با توجه به تمام این نکات می توان گفت که شماعی زاده به دلیل هوش فراوان موسیقایی و همینطور شناختی که از سلیقه ی مخاطب دارد و همین طور همراه بودن با زمانه ی خود در ساختن و خواندن ترانه با سبک های گوناگون، بسیار توانا و موفق بوده است .
به هر رو با توجه به کارنامه ی هنری حسن شماعی زاده می‌توان او را از بزرگترین و خلاق ترین آهنگسازان ایرانی دانست . هنرمندی که از غمگین ترین آهنگ ها تا شادترین آهنگ ها را می توان در ساخته هایش شنید . بی شک تسلط او به نوازندگی چندین ساز، هوش و نبوغ ذاتی و شناختن سلیقه ی مخاطب دلیل ماندگاری و جاودانه شدن بسیاری از آثار شماعی زاده در تاریخ موسیقی ایران شده است .
از خوانندگانی که با وی همکاری داشته‌اند و آثار ساخته شده او را خوانده‌اند، می‌توان به گوگوش، داریوش اقبالی، ابی، ستار، معین، فرهاد مهراد، هایده، مهستی، لیلا فروهر، عارف، مارتیک، نوش‌آفرین، شهره، شهرام شب‌پره، شهرام صولتی، ویگن، مهرداد آسمانی، پویا، امید و بسیاری دیگر اشاره کرد.
آلبوم‌ها به عنوان آهنگساز و خواننده
نظرات شما عزیزان:
تبادل لینک هوشمند 
آمار
وب سایت:
